اگه مدیریت پروژه رو به بازی مار و پله تشبیه کنیم، شاید شانس (تاس) و مشکلات پیشِ رو (مارها) نقش مهمی رو در موفق رسیدن/نرسیدن به تهِ پروژه رو بازی کنند، ولی ما نیاز به نردبون هم داریم. استانداردهای مدیریت پروژه یکی از نردبون‌های مهمیه که مدیر پروژه در مسیر اداره کردن پروژه ازش استفاده میکنه.

استانداردهای زیادی در بازار وجود دارند که هر کدوم با نگاه، رویکرد و ساختار خودشون، نردبونی برای موفقیت در پروژه هستند. در ادامه با بعضی از اونها به صورت مختصر آشنا میشیم.

راهنمای پیکره دانشی مدیریت پروژه (Project Management Body of Knowledge)

به این استاندارد به صورت مخفف PMBOK یا پَمباک هم می‌گویند. شناخته‌شده‌ترین استاندارد مدیریت پروژه در ایران (و شاید دنیا) باشه و توسط انستیتوی مدیریت پروژه (PMI) نوشته شده. PMBOK مجموعه‌ای از واژه‌ها و راهنماها برای مدیریت پروژه‌ست که بخشی از اونها کاملن به مدیریت پروژه مربوط هستش و بخشی هم مربوط به مدیریت عمومیه. بسیاری در ایران به دنبال گرفتن مدرک PMP (که مبتنی بر همین استاندارده) هستند و اگه علاقمند هستید، این دو نوشته (PMP چیست؟ / ارزش داره مدرک PMP بگیرم؟) رو بخونید. اگه می‌خواهید با لیست کاملی از استانداردهای PMI آشنا بشید، این نوشته (استانداردهای PMI) رو بخونید.

PRINCE2

مخفف PRojects IN Controlled Environments (پروژه‌ها در محیط‌های کنترل‌شده) است. روشی ساختارمند برای مدیریت پروژه‌ست که تاکید زیادی بر روی تقسیم کردن پروژه به مرحله‌های قابل مدیریت و کنترل داره. در خیلی از کشورهای جهان مخصوصن انگلستان، اروپای غربی و استرالیا استفاده میشه. PRINCE2 توسط دولت انگلیس توسعه داده شده و استانداردی برای پروژه‌های مربوط به سیستم‌های اطلاعاتی بوده است. الان ولی حداقل در ایران در همه‌ی گونه‌های پروژه از این استاندارد استفاده میشه.

استانداردهای ایزو (ISO)

سازمان بین‌المللی استاندارد یا همون ایزو، استانداردهای زیادی در سری 21500 داره که مستقیمن مربوط به مدیریت پروژه هستند و تعدادی استاندارد دیگه هم داره که در بخش‌هایی از اونها به ابعادی از مدیریت پروژه اشاره شده است. لیستی از این استانداردهای رو در ادامه ببینید:

• ISO 21500:2012: راهنما برای مدیریت پروژه. این اولین راهنمای بین‌المللی ایزو برای مدیریت پروژه است.
• ISO 21503:2017: راهنما برای مدیریت طرح / برنامه
• ISO 21504:2015: راهنما برای مدیریت سبد پروژه / پرتفولیو
• ISO 21505:2017: راهنما برای حاکمیت (governance)
• ISO 21506:2018: واژه‌ها
• ISO 21508:2018: مدیریت ارزش کسب‌شده در مدیریت پروژه و طرح
• ISO 21511:2018: ساختارهای شکست کار برای مدیریت پروژه و طرح
• ISO 9000: خانواده‌ای از استانداردها برای سیستم‌های مدیریت کیفیت
• ISO 10006:2003: برای سیستم‌های مدیریت کیفیت و راهنمایی برای مدیریت کیفیت در پروژه‌ها
• ISO 31000:2009: مدیریت ریسک

V-Model

مدلِ وی برای توسعه چرخه حیات توسعه سیستم‌ها و پروژه‌ها استفاده میشه که یک دسته از این مدل به «مدلِ ویِ آلمان» معروفه و متدولوژی رسمی مدیریت پروژه‌ی دولت آلمان است. این مدل تقریبن شبیه PRINCE2 است، اما بیشتر به توسعه نرم‌افزار مربوط میشه.

پیکره دانشی انجمن مدیریت پروژه (Association for Project Management Body of Knowledge)

انجمن مدیریت پروژه (APM) تلاش میکنه تا اصول حرفه‌ایِ مدیریت پروژه و مدیریت طرح رو در انگلیس تبلیغ کنه. این پیکره‌ی دانشی در واقع یه استاندارد بسته و نوشته شده نیست و همه به رشدش کمک می‌کنند و در این منبع در حال رشد میشه تعاریف، بحث‌ها، موردکاوی‌ها و مقاله‌ها رو در همه‌ی حوزه‌های مدیریت پروژه و برنامه و پرتفولیو پیدا کرد.

مبانی شایستگی شخصی (Individual Competence Baseline)

این استاندارد در مورد شایستگی‌های مدیران پروژه، طرح و پرتفولیو است که توسط انجمن بین‌المللی مدیریت پروژه (IPMA) توسعه داده شده. با توجه به این استاندارد (ICB)، شایستگی در سه حوزه‌ی افراد، اجرا و چشم‌انداز تعریف میشه.

هرمس (HERMES 5)

هرمس یه روش مدیریت پروژه برای سازمان‌های فناوری اطلاعات، خدماتی، تولیدی و تجاری است و توسط مدیریت فدرال سوییس توسعه داده شده است. این روش، یه استاندارد باز و در دسترس همه است که توسط شهرها و سازمان‌های زیادی استفاده میشه. هرمس، استاندارد اصلی دولت سوییس برای مدیریت پروژه است.

---

جدول استانداردهای مدیریت پروژه

در این بخش جدولی از استانداردهای مدیریت پروژه و اطلاعاتی در مورد تاریخ، محل توسعه و بکارگیری و همچنین دسته‌ی هر استاندارد رو مشاهده می‌کنید.

تاریخ	نام	بکارگیری	دسته
1987	PMBOK: Project Management Body of Knowledge	Project Management Institute (PMI)، آمریکا، بین‌المللی	مهارت‌های مدیریت عمومی
1988	APMBOK: Association for Project Management Body of Knowledge	انگلستان، ملی	مهارت‌های مدیریت عمومی
1996	BS6079: British Standard Guide to Project Management	انگلستان، ملی	مدیریت پروژه عملیاتی و راهبردی
1997	ISO 10006 Guidelines to Quality in Project Management	سوییس، بین‌المللی	ابزار مدیریت کیفیت
شروع 1989 / اولین نسخه 1996	PRINCE 2	Central Computer and Telecommunications Agency (CCTA)، استاندارد دولت انگلستان برای پروژه‌های فناوری اطلاعات	مدیریت پروژه فناوری اطلاعات
2002	PMMM: Project Management Maturity Model	Crown Copyright product by the Office of Government Commerce، انگلستان، ملی	مدیریت پروژه بخش عمومی و خصوصی
2001	P2M: Project & Program Management	ژاپن، ملی	مدیریت پروژه‌های تکی و چندگانه
1998	OPM3: Organizational Project Management Maturity Model	Project Management Institute (PMI)، آمریکا، بین‌المللی	استاندارد جهانی برای مدیریت پروژه سازمانی
1996	ANCSPM: African National Competency Standards for Project Management	آفریقای جنوبی، ملی	استاندارد جهانی برای مدیریت پروژه
شروع 1993 / اولین نسخه 1998	AIPM: Australian Institute of Project Management	استرالیا، ملی	مهارت‌های مدیریت عمومی به عنوان استاندارد جهانی
1996	NOSPM: National Occupational Standards for Project Management	صلاحیت‌های شغلی اسکاتلند	مدیریت پروژه عملیاتی و راهبردی
1999	IPMA (ICB): International Project Management Association (Competence Baseline)	سوییس، ملی	استاندارد جهانی مدیریت پروژه
2002	PMCDF: Project Manager Competency Development Framework	Project Management Institute (PMI)، آمریکا، انگلستان، آفریقای جنوبی، استرالیا، بین‌المللی	توسعه حرفه‌ای مدیران پروژه